IBILBIDE ARKEOLOGIKOAK URDAIBAIN, GURE HISTORIA LURPETIK ATERATZEN (UZTAILA ETA ABUZTUA)

Urdaibaiko ibilbide arkeologikoen bidez, Urdaibaiko eta Bizkaiko Historiaren 5.000 urteko historia ezagutu ahal izango da, Neolitotik Erdi Arora artekoa, Urdaibaiko Biosfera Erreserbako paisaia ederraz gozatzen den bitartean.

Urdaibaiko eta Basauriko aztarnategi arkeologiko nagusiak uztailean eta abuztuan bisitatzeko aukera eskaintzen zaio jendeari. Ibilbide arkeologikoen egutegiak era guztietako bisitak biltzen ditu: tren turistikoan; oinez; arkeologiako, biologiako, toponimiako eta euskal filologiako adituen eskutik; bisita bereziak zeinu-hizkuntzan, etab. Gainera, programak bidaia bat proposatzen du denboran zehar: errealitate birtualaren bidez, Foruko erromatar herrixkara eta Arrolako oppidumera eramaten gaitu.

Beste jarduera erakargarri bat da Foruko erromatar herrixkan arkeologo-taldeak lanean ikustea. 2024an, talde horien ikerketaren ondorioz, 2018an aurkitutako eraikin termalaren jardueretarako zirkuituko gela batzuk identifikatu dira.

Kultura eskaintza horrek, Bizkaiko historiako gertaera erabakigarriak ezagutarazteaz gain, natura-ingurunearen eta ondarearen zaintza eta jasangarritasuna bermatu nahi ditu. Horregatik, bisitak talde txikietan egingo dira; gainera, bisita batzuk oinez egingo dira, eta, beste kasu batzuetan, tren turistiko batean, jende gehiagok parte har dezan.

Programak sei ibilbide gidatu eskaintzen ditu aztarnategi arkeologiko hauetan: Arrolako oppiduma (Arratzu), Foruko erromatar herrixka, Tribisburuko nekropoli erromatarra (Bermeo-Busturia), Ereñozarreko gaztelua (Ereño), Katillotxuko estazio megalitikoa (Mundaka, Sukarrieta eta Busturia), eta,  aurten, Finagako kultur multzoa ere bai.

Arrolako oppiduma (Arratzu)

Arrolako oppiduma (Arratzu) Kristo aurreko IV. mendeko aztarnategia une ezberdinetan ezagutzeko bisita birtuala izango da, eta tablet bat erabiliko da horretarako. 

Kantauri Ekialdeko erromatarren aurreko herrixka garrantzitsuenetako bat da. Arrola mendian kokatuta, Burdin Aroko sekulako talaia eta defentsa-ingeniaritzaren erakusgarria da. Bisita osatzeko, Arrolagune interpretazio-zentroan (Arratzu) Arrolako oppidumeko etxebizitza bat erakusten da, garai hartako bizimodua azaltzeko.

Erromatar herrixka (Forua)

Foruko erromatar herrixka bisitatzeak iraganera eramaten gaitu, Kristo ondorengo  I. mendeko herrixkaren bisita birtualarekin,  tablet baten bidez. Herrixka duela ia 2000 urte nolakoa zen ikusi ahal izateak historia eta kultur ondarea herritarrengana gehiago hurbiltzen du.

Foruko erromatar herrixka Kristo ondorengo I. mendekoa da eta Elexalde mendixkan dago, Oka ibaiaren ezkerraldeko ibaiertzean, Urdaibaiko bihotzean. Herrixka ez ezik, Tourseko San Martin eliza ere bisitatzen da. Eliza horren zoru beiraztatuaren azpian, erromatarren foroaren parte ziren eraikin izugarrien eta antzinako nekropolien aztarna baliotsuak daude, besteak beste.

Tribisburuko nekropolia (Bermeo)

Erromatarren garaiko errausketarako nekropoli baten hilobiak eta hileta-errituak ikusi ahal dira. Nekropolia Sollube mendian dago, eta duela 2000 urte Urdaibaiko alde horretan bizi zirenek erabiltzen zuten.

Ereñozarreko gaztelua (Ereño)

Ereñozar mendiaren tontorra gaur egun Urdaibaiko estuarioaren zelataria da, eta hala izan da duela 1000 urtetik. Tontorrean kokatutako ermita txikian kondaira eta historia batzen dira. Bertan, XI. eta XIII. mendeen artean jardunean egon zen gaztelu baten eta geroagoko nekropoli baten aztarnak ikus daitezke. Nekropoli horretan, Ereñozar mendiaren oinetan zeuden herrixketako biztanleak lurperatzen zituzten, XVI. mendean Ereñoko eliza eraiki baino lehen.

Katillotxuko estazio megalitikoa (Busturia, Sukarrieta, Mundaka)

Bizkaiko historiaurreko hileta-ohiturak eta -errituak ezagutzeko ezinbesteko bisita. Ibilbidea oinez egiten da, Katillotxu mendiko paisaia ikusgarrian trikuharriak eta tumuluak gertutik ikusten diren bitartean. 

Finagako kultura multzoa

Finagako San Martin baseliza Malmasin mendiaren hegalean dago, eta inguru guztia garrantzi handiko kultur multzoa da Bizkaiko historia ezagutzeko. Baseliza Euskadin kontserbatzen den kristau-kultuko lehenengo tenpluetako bat da; nekropolian, erromatarren aurreko eta erromatarren garaitik XI. mendera arteko ehorzketa-multzo paregabea kontserbatzen da. Garai desberdinetako bilduma baliotsu horrek Bizkaiko arkeologiaren erreferente bihurtu du Finagako San Martin, eta informazio garrantzitsua eta aurkikuntza harrigarriak ekarri ditu.

BIZKAIKO ZIN-BIDEA GERNIKAKO ARBOLATIK HARAGO (IRAILA)

Bizkaiko Foru Aldundiaren 2025eko "Ibilbide Historikoak" programa irailean amaituko da, Bizkaiko Zin-bidea ibilbidea ezagutzeko aukerarekin. Bizkaiko Zin-bidea Bizkaiko Jaunak foruen zina egiten zuen tokietatik igarotzen da. Gure lurralde historikoaren bihotza zeharkatzeko eta gure identitate politikoaren jatorria ezagutzeko modu interesgarria da. Ondarea, historia, mendi-ibiliak eta paisaia.

Ibilbidea hiru etapatan egiten da, eta bi eratara egin daiteke: oinez hiru egunetan, edo autobusez egun bakar batean (goizez).

Zin-bidea Bilbotik abiatzen zen, Gernika-Lumon zuen erdigunea eta Bermeon amaitzen zen. Ibilbide horretan, Bizkaiko foruen zina egiten zen lekuak eta monumentuak ezagutuko dira. Gure historia eta Bizkaiko foruen esentzia dira esperientzia honen ardatz nagusia, eta aukera paregabea da gure ondare historiko ezezagunena eta Bizkaiko barnealdeko eta kostaldeko paisaien aberastasuna eta aniztasuna ezagutzeko.